Fréttir

Fréttablaðsgrein Gústafs Adolfs Skúlasonar:

Sæstrengur: Hefjum könnunarviðræður

Margt hefur verið rætt og ritað að undanförnu um lagningu raforkustrengs til Evrópu. Í grein í Fréttablaðinu þann 16. desember lýsir Páll J. Pálsson alþingismaður t.d. verulegum efasemdum um slíkar hugmyndir. Varar hann meðal annars við umræðu um auðfenginn gróða, minnir á háan stofnkostnað og varar við áhrifum á raforkuverð hér innanlands og þrýstingi um auknar virkjanaframkvæmdir.

Hér skal tekið undir það að tilkoma 700-900 MW sæstrengs myndi væntanlega hafa einhver áhrif til hækkunar á raforkuverðum hér innanlands. Í ljósi hærri orkuverða í gegnum sæstrenginn myndu jafnframt tilteknir virkjanakostir verða hagkvæmir, sem ekki eru það í dag. Erfitt er þó að fullyrða um þessi verðáhrif enda flutningsgeta strengsins takmörkuð og þá er sjálf orkan og sala hennar gjarnan innan við helmingur raforkureikninga heimila og fyrirtækja (afgangurinn er flutningur, dreifing og skattar). Loks eru ýmsar leiðir til að endurdreifa auknum hagnaði orkuframleiðenda til eigenda sinna, sem í flestum tilvikum er íslenskur almenningur. Hvað stofnkostnaðinn varðar þá eru ýmsir möguleikar uppi varðandi fjármögnun sæstrengs, en allir byggja þeir þó á aðkomu erlends áhættufjármagns. Enginn er að leggja til að íslenska ríkið fjármagni eða ábyrgist slíka framkvæmd.

Fyrir liggur að bresk stjórnvöld hafa sýnt málinu áhuga. Fyrir liggur sú stefna breskra stjórnvalda að hvetja til aukinna fjárfestinga í orkuframboði, ekki síst á sviði endurnýjanlegrar orku. Fyrir liggur að bresk stjórnvöld hafa lýst sig reiðubúin að tryggja þar ákveðin lágmarksverð til langs tíma, allt að 35 ára. Fyrir liggur að umrædd verð eru líklega margfalt hærri en íslensk orkufyrirtæki eru að afla í dag. Loks liggur fyrir að íslenskir orkuframleiðendur myndu að sjálfsögðu aldrei fá alla þessa upphæð beint til sín, verulegur hluti verðsins myndi ávallt renna til þeirra sem fjármagna sæstrenginn.

Fleiri tugir milljarða?
Hagfræðistofnun Háskóla Íslands metur það svo að ávinningurinn gæti orðið verulegur, eða nettó útflutningstekjur á bilinu 4-76 milljarðar króna á ári. Það er afar breitt bil. Leiðin til að þrengja þetta bil vegna ákvörðunartöku er meðal annars fólgin í því að taka upp könnunarviðræður við bresk stjórnvöld annars vegar, og að kanna möguleika varðandi aðkomu fjárfesta að verkefninu hins vegar. Verði niðurstaðan t.d. helmingur efri markanna í mati Hagfræðistofnunar, eða um 40 milljarðar í nettó útflutningstekjur á ári, til fyrirtækja sem flest eru í eigu almennings, þá hefur verið lagt upp í leiðangra af mun minna tilefni. Leiði slík athugun lítil tækifæri í ljós þá er a.m.k. kominn raunverulegur grundvöllur fyrir ákvörðun um að leggja þessa umræðu til hliðar. Slíkan grundvöll ákvarðanatöku í þessu máli finnum við Íslendingar ekki í samtali við okkur sjálf.

Höfum það loks hugfast að áætlað er að um 40% af orkusölunni um strenginn yrði orka sem í dag nýtist ekki hérlendis, orkugeta sem þarf að vera til staðar í kerfinu sem eins konar varaafl í okkar enn sem komið er lokaða raforkukerfi.

Samorka hefur auglýst sameiginlegt útboð á ljósastaurum fyrir dreifiveitur í samtökunum. Útboðsgögn eru afhent rafrænt frá skrifstofunni, síminn er 588 4430 og tölvupóstur: sa@samorka.is       Slóð inn á auglýsingu.

Á 10 ára tímabili voru send 160 formleg erindi til stjórnsýslustofnana vegna leyfiveitingaferla fyrir Hellisheiðarvirkjun. Þetta kom m.a. fram í erindi Auðar Andrésdóttur, sviðsstjóra hjá Mannviti, sem kynnti vinnu starfsskilyrðahóps Jarðvarmaklasans á haustfundi Jarðhitafélags Íslands sem haldinn var í samvinnu við Íslenska orkuháskólann. Á vettvangi klasans er unnið að tillögum til úrbóta á sviði leyfiveitingaferla. Sjá erindi fundarins á vef Jarðhitafélagsins.

Þriðjudaginn 26. nóvember heldur Jarðhitafélag Íslands haustfund sinn, í samstarfi við Íslenska orkuháskólann í Háskólanum í Reykjavík. Þema fundarins er einföldun regluverks jarðhitanýtingar. Umhverfis- og auðlindaráðherra ávarpar fundinn en einnig verða þar flutt erindi frá Auðlindastofnun HR og Jarðvarmaklasanum. Sjá dagskrá fundarins á vef Jarðhitafélagsins.

Sæstrengur til flutnings á raforku milli Íslands og Bretlands var helsta umfjöllunarefni ráðstefnu Bresk-íslenska verslunarráðsins, sem haldin var í húsakynnum Bloomberg fréttaveitunnar í London. Á ráðstefnunni kom fram að mikill áhugi er á verkefninu í Bretlandi, en erindi fundarins, umfjöllun Bloomberg o.fl. má nálgast hér á vef Bresk-íslenska verslunarráðsins. Þannig greinir Bloomberg frá miklum áhuga fjárfesta á að koma að fjármögnun slíks sæstrengs. Á ráðstefnunni sagðist breski þingmaðurinn og fyrrum orkumálaráðherrann Charles Hendry sannfærður um að í Bretlandi væri pólitískur vilji til staðar til að skoða málið í þaula.

Áhugi hjá National Grid – breska flutningsfyrirtæki raforku
Paul Johnson, forstöðumaður þróunar hjá National Grid (flutningsfyrirtæki raforku í Bretlandi) sagði frekari tengingar um sæstrengi hluta af þeirri lausn sem Bretland þurfi á sviði orkumála, í því skyni að efla orkuöryggi og auka hlut endurnýjanlegra orkugjafa. Þá sagði hann stýranleika vatnsaflsins nákvæmlega það sem helst vantaði í breska kerfið, enda vindorkan t.d. hverfulli. Johnson sagði sæstreng milli Íslands og Bretlands vera mjög kostnaðarsamt verkefni og að National Grid þyrfti að greina verkefnið mun betur áður en það myndi ákveða að taka þátt í slíkri fjárfestingu. Hann sagði fyrirtækið hins vegar hafa fulla trú á verkefninu, að það væri tæknilega framkvæmanlegt og ætti að geta reynst hagkvæmt fyrir alla aðila.

Sem fyrr segir má nálgast erindi fundarins, umfjöllun Bloomberg o.fl. hér á vef Bresk-íslenska verslunarráðsins. Glærur Paul Johnson eru nr. 18-25 (í pdf-skjalinu með glærum fundarins).

RARIK hefur tekið í notkun nýja hitaveitu á Skagaströnd. Heita vatnið kemur frá Reykjum í Húnavatnshreppi. Boruð var ný vinnsluhola til að mæta auknu álagi og stofnpípa til Blönduóss endurnýjuð. Sjá nánar um nýju veituna á vef RARIK.

Fjarðarselsvirkjun á Seyðisfirði var vígð fyrir 100 árum síðan, 18. október 1913. Hún var fyrsta rafveitan hérlendis með riðstraum. Sjá upplýsingar um sögu Fjarðarselsvirkjunar á vef RARIK.

Fréttablaðsgrein Gústafs Adolfs Skúlasonar:

Samráð og lög um náttúruvernd

Mikið hefur verið rætt og ritað um allt hið mikla samráð sem viðhaft hafi verið við gerð lagafrumvarps um náttúruvernd á síðasta kjörtímabili. Frumvarpið varð að lögum en gildistökunni var frestað og nú hefur verið boðað að lagt verði til að lögin verði afturkölluð og núgildandi lög, frá árinu 1999, gildi þannig áfram. Samráð er hins vegar teygjanlegt hugtak. Eitt er að gefa aðilum færi á að setja fram sjónarmið, annað er að tekið sé tillit til þeirra sjónarmiða.

Þröngur hópur höfunda
Mikil vinna var lögð í gerð frumvarpsins. Meðal annars var unnin svokölluð hvítbók um náttúruvernd í því sambandi, tæpar 500 blaðsíður að lengd. Hvítbókina vann hins vegar afar þröngur hópur fólks. Starfsfólk umhverfisráðuneytisins og stofnana þess, háskólafólk sem mikið hefur unnið fyrir ráðuneytið og fulltrúi frjálsra félagasamtaka á sviði náttúruverndar. Enginn fulltrúi atvinnulífs, sveitarfélaga, útivistarfólks og þannig mætti áfram telja. Þetta er ekki uppskriftin að víðtækri sátt um þennan málaflokk.

Lítið gert með athugasemdir
Hvítbókin fór í umsagnarferli en óljóst er hvað gert var við umsagnirnar því hún kom aldrei út aftur í breyttu formi. Síðar gaf ráðuneytið út drög að frumvarpi til umsagnar, sem bar öll einkenni hvítbókarinnar hvað sem umsögnum um hana leið. Aftur stóð undirritaður að gerð umsagnar en ekki var að sjá að tekið hefði verið tillit til efnisatriða hennar þegar frumvarpið var síðar lagt fram á Alþingi. Enn hófst þá umsagnarferli en nú á vegum Alþingis. Frumvarpið tók síðan litlum breytingum í meðförum þingsins.

Hér verða ekki raktar þær fjölmörgu og alvarlegu athugasemdir sem Samorka, Samtök atvinnulífsins, Samband íslenskra sveitarfélaga, samtök útivistarfólks og fjöldinn allur af öðrum aðilum gerði við þetta frumvarp. Hér skal það hins vegar áréttað að hið meinta víðtæka samráð sem sagt er hafa verið viðhaft einkenndist allt þetta langa ferli af því sama: Lítið sem ekkert tillit var tekið til ítrekaðra og alvarlegra athugasemda þessara fjölmörgu aðila.

Lagning sæstrengs til Evrópu hefur lengi verið til skoðunar á Íslandi. Ljóst er að mikil tækifæri  geta falist í lagningu slíks strengs, en áætlað er að nettó útflutningstekjur gætu orðið allt að 76 milljarðar króna á ári. Um leið er ýmsum spurningum ósvarað og enn mikil óvissa um ýmsar forsendur. Samorka hefur tekið saman stutt skjal um stöðu málsins, þar sem finna má aðgengileg svör við ýmsum algengum spurningum um hugsanleg áhrif af lagningu sæstrengs. Stöðuskjalið má nálgast hér.