Fréttir

Grein Gústafs Adolfs Skúlasonar í Morgunblaðinu:

Umhverfis- og loftslagsmál eru ofarlega á baugi um heim allan. Ísland er þar engin undantekning. Hérlendis er þessi umræða þó með allt öðrum og jafnvel öfugum formerkjum við það sem víða gerist annars staðar. Í nágrannalöndunum snýst umræðan öðru fremur um leiðir til að auka hlut endurnýjanlegra orkugjafa, enda talið að hlýnun jarðar stafi að stærstum hluta af brennslu jarðefnaeldsneytis. Hlutur endurnýjanlegra orkugjafa er þannig um 7% innan Evrópusambandsins, en hér á landi er hann 72% og Ísland í einstakri stöðu á þessu sviði. Hér á landi eru það þó óvart framleiðendur og flutningsaðilar endurnýjanlegu orkunnar sem öðrum fremur sitja undir gagnrýni þeirra sem tala í nafni umhverfisverndar.

Nú er það auðvitað svo að málefnalegt aðhald er orku- og veitufyrirtækjum hollt, líkt og öllum öðrum. Þá verða einstakar virkjunarframkvæmdir ávallt og réttilega tilefni til skoðanaskipta, meðal annars frá sjónarhorni náttúruverndar. En því miður er gagnrýni á störf þessara fyrirtækja oft fjarri því að vera málefnaleg. Engu að síður virðist hún oft eiga afar greiða leið inn í fjölmiðla.

Klifað gegn betri vitund um raforkuverð
Sumir sem tala í nafni umhverfisverndar klifa til dæmis sífellt á því í fjölmiðlum að hér sé raforka seld stóriðju á einhvers konar undirverði. Engu er skeytt um svör er lúta að samanburði við meðaltalsverð til stóriðju í heiminum, eða að augljósum atriðum er varða stöðugleika í viðskiptum og magninnkaup, eða um að salan til stóriðju sé óvart uppspretta nær alls hagnaðar umræddra fyrirtækja og mikilvæg forsenda uppbyggingar sem öðrum nýtist. Gegn betri vitund er fremur klifað áfram um það sem af vandlætingu er kallað niðurgreitt verð, en um leið er gjarnan krafist sama raforkuverðs til annarra valinna atvinnugreina, sem ekki væri hægt að verða við nema óvart með stórfelldum niðurgreiðslum enda um að ræða margfalt minni og óstöðugri viðskipti. Þá hafa þessi fyrirtæki og starfsfólk þeirra undanfarin misseri mátt sitja undir skrautlegum viðtölum og fréttaflutningi um burðarþol stíflumannvirkja, um meinta vá sökum brennisteinsvetnis í andrúmslofti (maður þorði varla í sturtu og alls ekki að heimsækja Hveragerði) og þannig mætti lengi telja.

Gagnrýni fyrir að fara að lögum
Nú er komin fram ný tegund af gagnrýni á hendur einu fyrirtæki vegna virkjanaframkæmda. Í fjölmiðlum, meðal annars á forsíðu Morgunblaðsins, var það gert tortryggilegt að umrætt fyrirtæki skyldi sjálft hafa látið vinna umhverfismat vegna fyrirhugaðra framkvæmda. Þetta er afar athyglisverð gagnrýni, því óvart er mælt fyrir um það í lögum um mat á umhverfisáhrifum að framkvæmdaraðili láti vinna slíkt mat. Matsferlið er hins vegar langt og að því koma ýmsir umsagnaraðilar auk að sjálfsögðu skipulagsyfirvalda, og ekki skal farið nánar út í það hér. En varla getur það talist eðlilegt að fyrirtækið sé gert tortryggilegt fyrir að fara eftir þeim lagabókstaf sem við á. Það eru takmörk.

Samorka, samtök orku- og veitufyrirtækja, og Mosfellsbær auglýsa í sameiningu eftir þátttakendum í forvali fyrir lokaða samkeppni um gerð útilistaverks sem rísa á í maí 2008á nýju torgi við Þverholt í Mosfellsbæ. Tilefnið er 100 ára afmæli hitaveitu á Íslandi árið 2008, þar sem miðað er við frumkvöðulsstarf Stefáns B. Jónssonar á Suður-Reykjum í Mosfellssveit árið 1908. Ennfremur fagnaði Mosfellsbær 20 ára afmæli árið 2007 og ákvað bæjarstjórn af því tilefni standa að gerð útilistaverks í bænum. Ákveðið hefur verið að auglýsa eftir þátttakendum í forvali en að í kjölfarið fari fram lokuð samkeppni þriggja listamanna sem forvalsdómnefnd velur úr þátttakendum í forvali.

Bætt heilsufar og almenn lífsgæði
Samorka vill á þessum tímamótum einkum beina sjónum fólks að því mikilvæga hlutverki sem heita vatnið hefur gegnt í því skyni að bæta heilsufar og almenn lífsgæði Íslendinga og munu samtökin minnast 100 ára afmælisins með ýmsu móti á næsta ári. Tenging útilistaverksins við sögu Mosfellssveitar væri jafnframt ákaflega vel við hæfi.

Forvalið er opin samkeppni þar sem öllum myndlistarmönnum er heimilt að senda inn tillögur. Í lokaðri samkeppni taka þátt þeir þrír listamenn sem forvalsdómnefnd velur. Í störfum forvalsdómnefndar og dómnefndar lokaðrar samkeppni verður gætt nafnleyndar listamanna. Haldin verður sýning á öllum tillögum úr lokaðri samkeppni í Bókasafni Mosfellsbæjar.

Afhending tillagna
Tillögur í forval skal afhenda þann 21. nóvember og eigi síðar en kl. 16.00 umræddan dag á skrifstofu Samorku, Suðurlandsbraut 48, en trúnaðarmaður tekur þá við tillögunum. Fyrirspurnir vegna forvals berist eigi síðar en 1. nóvember. Greidd verður þóknun, kr. 200.000, hverjum þeirra þriggja listamanna sem þátt munu taka í lokaðri samkeppni. Sá listamaður (tillaga) sem fyrir valinu verður fær auk þess kr. 800.000 í þóknun fyrir að fullvinna módel eða vinnuteikningar þannig að verkið verði tilbúið til fullvinnslu og við þá greiðslu hafa Samorka og Mosfellsbær tryggt sér rétt til að nýta vinningstillöguna til að gera eftir því útilistaverk. Loks verða listamanninum tryggð 2ja mánaða laun, sem samsvarar launum bæjarlistamanns Mosfellsbæjar, á meðan á vinnslu verksins stendur, til að fylgja eftir fullvinnslu verksins. Greitt verður að aflokinni uppsetningu verksins. Hér er samtals um að ræða kr. 316.000. Heildargreiðsla til listamanns, þegar útilistaverkið er smíðað og uppsett verða því kr. 1.316.000.

Nánari upplýsingar
Samkeppnisreglur vegna keppninnar er að finna hér (pdf-skjal).

Jarðhitafélag Íslands heldur haustfund sinn þriðjudaginn 9. október um alþjóðlega þróun og horfur á sviði jarðhitanýtingar. Össur Skarphéðinsson iðnaðarráðherra mun opna fundinn en í kjölfarið mun fjöldi erlendra og innlendra sérfræðinga flytja erindi um þróun og horfur á þessu sviði. Fundurinn verður haldinn í húsakynnum Orkuveitu Reykjavíkur að Bæjarhálsi 1 og hefst kl. 8:45. Öll erindi og umræður verða á ensku.

Fundurinn er haldinn í tengslum við aðal- og stjórnarfund Alþjóða jarðhitafélagsins (International Geothermal Association – IGA) hér á landi dagana 10. og 11. október. Um 50 erlendir gestir víðs vegar að úr heiminum sækja fundinn og um leið haustþing Jarðhitafélags Íslands, allt sérfræðingar á sviði jarðhitanýtingar. Munu þeir jafnframt sækja heim jarðhitavirkjanir og virkjanasvæði á Hellisheiði og Reykjanesi og fræðast um nýtingu jarðhita hér á landi.

Haustfundur JHFÍ er öllum opinn. Þátttaka tilkynnist til Samorku s. 588 4430 eða the@samorka.is

Þátttökugjald: 5.000 kr, 500 kr. fyrir nema og eldri borgara, hádegisverður og aðrar veitingar innifaldar.

Sjá dagskrá haustfundar JHFÍ hér. 

Skólaverkefni þar sem börn í 6. og 7. bekk mæla gæði vatnsins í sínu nágrenni verður unnið á tímabilinu 18. september til 18. október. Þetta er gert að alþjóðlegri fyrirmynd –  „World Monitoring Day.“ Verkefnið á uppruna í Bandaríkjunum en hefur breiðst út víða á undanförnum árum. (Sjá nánar á alþjóðlegri vefsíðu verkefnisins). Mælt er uppleyst súrefni, sýrustig, grugg og hitastig. Allir þessir þættir vísa á heilnæmi vatnsins fyrir lífríkið, en verkefninu er ætlað að efla vitund um mikilvægi góðrar umgengni við vatnið, hvað mengi vatnið og hvernig megi draga úr mengun vatns. Um leið vilja Samorka og vatnsveiturnar vekja athygli á heilnæmi íslenska vatnsins og virkja rannsóknaráhugann og „vísindamanninn“ í íslenskum skólabörnum.

Sex grunnskólar taka þátt
Í samstarfi við Samorku og vatnsveitur á hverjum stað hefur verið ákveðið að sex grunnskólar taki þátt í verkefninu í ár. Skólarnir sem nú taka þátt eru Melaskóli og Norðlingaskóli í Reykjavík, Klébergsskóli á Kjalarnesi, Hofsstaðaskóli í Garðabæ, Varmárskóli í Mosfellsbæ og Fellaskóli í Fellabæ.

Fræðsluefni unnið fyrir vef KHÍ
Sem fyrr segir er miðað við að verkefnið sé unnið á tímabilinu 18. sept. til 18. október og niðurstöðum skilað inn á alþjóðlegu vefsíðuna í desember. Samorka og vatnsveitan á viðkomandi stað leggja til mælisettin og fulltrúi vatnsveitunnar kemur í skólann og fræðir um vatnsveituna á staðnum og mikilvægi þess að ganga vel um vatnið. Opnuð hefur verið íslensk vefsíða fyrir verkefnið sem Orkuveita Reykjavíkur kostar. Sérstakt eyðublað er til að færa inn niðurstöðurnar og þær verða sendar til Samorku sem síðan setur þær inn á alþjóðlega vefsíðu verkefnisins. Einnig er fyrirhugað að bjóða nemenda í Kennaraháskóla Íslands að gera lokaverkefni með fræðsluefni um vatn til að hafa á vefsíðunni, en hafin er þróun fræðsluefnis um mikilvægi vatnsverndar sem vistað verður á vef verkefnisins.

Halldór Þorgeirsson, forstöðumaður hjá skrifstofu Loftslagssamnings Sameinuðu þjóðanna í Bonn, fjallaði um atvinnulíf og loftslagssamninga á fundi Samtaka atvinnulífsins. Halldór kom víða við í fyrirlestri sínum og fjallaði um kolefnismarkaði, stöðuna í alþjóðaviðræðum, hvað taki við eftir 2012 og svo framtíðarsýn um hvernig verði dregið úr útstreymi til lengri tíma. Halldór lagði áherslu á að loftslagsvandinn yrði leystur af atvinnulífi með nýrri tækni, rannsóknum og því að efnahagslegir hvatar leiði til hagkvæmra lausna. Hann sagði mikilvægt að alþjóðasamningar skapi ramma til langs tíma sem bæði hvetji til fjárfestinga í nýrri tækni og gefi þróunarríkjum tækifæri til þátttöku. Þá sagði Halldór miklar fjárfestingar framundan í orkukerfum jarðar.

Sjá erindi Halldórs á vef SA.