Ný tækifæri til orkuöflunar

Er eitthvað vit í að nýta sólarorku á Íslandi?
Hvað er vindorka á smærri skala?
Munu heimili og fyrirtæki í framtíðinni hafa eitthvað hlutverk í nýrri orkuöflun?

Þetta eru nokkrar spurningar sem starfshópur á vegum umhverfis-, orku- og loftslagsráðherrra tókst á við í nýrri skýrslu sem út kom fyrr á árinu. Í þessum þætti Lífæða landsins eru niðurstöður skýrslunnar ræddar við Ásmund Friðriksson þingmann og Gunnlaugu Helgu Ásgeirsdóttur Msc. í sjálfbærum orkuvísindum, en þau sátu bæði í starfshópnum.

Þáttastjórnendur eru Finnur Beck og Lovísa Árnadóttir.

Skýrsluna má lesa á heimasíðu umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytis.

Rætt um rammann

Breyta þarf því ferli hvernig við skilgreinum landsvæði til verndunar eða til orkunýtingar. Núverandi ferli hefur einfaldlega ekki náð þeim árangri sem lagt var upp með fyrir aldarfjórðungi síðan, hvorki til orkunýtingar eða til verndunar. Í þætti dagsins ræða Harpa Pétursdóttir forstöðukona nýrra orkukosta hjá Orkuveitunni og Jóna Bjarnadóttir framkvæmdastjóri samfélags og umhverfis hjá Landsvirkjun um rammaáætlun, hvað það er sem er ekki að virka í því ferli og hvernig líta þarf til aukinnar þekkingar, breyttra forsenda og breytts samfélags þegar stjórnvöld hefja nú ferli við að endurskoða áætlun um vernd og orkunýtingu landsvæða.

Katrín, Jóna, Lovísa og Harpa við upptöku þáttarins.

Þáttastjórnendur: Katrín Helga Hallgrímsdóttir og Lovísa Árnadóttir.

Bretta þarf upp ermar til að ná settum markmiðum – Guðlaugur Þór Þórðarson

Guðlaugur Þór Þórðarson, umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra segir stjórnmálin hafa brugðist í grænorkumálum og sofið hafi verið á verðinum í gegnum tíðina. Staðan í orkuöryggi þjóðarinnar sé alvarlegri en fólk átti sig á. Þó sé ekki öll nótt úti enn, en bretta þurfi upp ermar til að ná settum markmiðum í loftslagsmálum. Ísland hafi alla burði til að verða mekka græns hugvits.

Guðlaugur Þór og Lovísa Árnadóttir fara yfir víðan völl í orkumálunum í þessum þætti.

Þátturinn var tekinn upp 9. nóvember, degi áður en Grindavík var rýmd vegna yfirvofandi eldgosahættu.

Frumskógur leyfisveitinga

Að fá leyfi til virkjanaframkvæmda er langt og strangt ferli. Eins og staðan er í dag tekur það að lágmarki um 12 ár en dæmi eru um mun lengri tíma. Að margra mati er hægt að stytta ferlið talsvert og gera það skilvirkara án þess að slá af gæðakröfum. Það sé hreinlega nauðsynlegt nú þegar við hlaupum í kappi við tímann til að standast þær skuldbindingar sem við höfum gengist undir í loftslagsmálum.

Ásbjörn Blöndal, framkvæmdastjóri þróunar- og auðlindasviðs hjá HS Orku og Jóna Bjarnadóttir, framkvæmdastjóri samfélags og umhverfis hjá Landsvirkjun eru viðmælendur þáttarins. Þau fara yfir þennan frumskóg leyfisveitinga dagsins í dag og ræða hvernig gera mætti betur.

Full orkuskipti möguleg árið 2050

Fullum orkuskiptum verður ekki náð árið 2040 eins og markmið stjórnvalda segja til um samkvæmt nýrri raforkuspá sem Landsnet gaf út í gær, 24. ágúst 2023. En góðu fréttirnar eru þær að við getum enn orðið jarðefnaeldsneytislaus árið 2050, að því gefnu að allt vinni saman; markaðurinn, uppbyggingin, ábyrg notkun og takmörkun á umhverfisáhrifum.

Svandís Hlín Karlsdóttir framkvæmdastjóri viðskipta- og kerfisþróunarsviðs hjá Landsneti og og Gnýr Guðmundsson forstöðumaður kerfisþróunar hjá Landsneti eru viðmælendur þáttarins í dag. Við ætlum að ræða nýju raforkuspána og þörfina á nýrri nálgun og nýrri hugsun í orkumálum þjóðarinnar til framtíðar.

Hægt er að skoða raforkuspá Landsnets hér.

Hagfræðin hennar ömmu og auðlindanýting í Svartsengi

Sjálfbærni og hringrásarhagkerfi eru lykilorð í orku- og veitugeiranum um allan heim um þessar mundir, en fyrir Alberti Albertssyni eru þetta einfaldlega ný orð yfir hagfræðina hennar ömmu. Að bera nægilegan kærleik í brjósti fyrir því sem jörðin gefur okkur að ekkert fari til spillis. Þessa hugmyndafræði drakk Albert í sig frá blautu barnsbeini og nýtti í gegnum áratuga starfsferil á Suðurnesjunum, fyrst hjá Hitaveitu Suðurnesja og síðar hjá HS Orku, þar sem þetta leiðarljós var virkjað í Auðlindagarðinum sem gengur út á þekkingarmiðlun og fullnýtingu auðlindastrauma.

Albert, sem er nýsestur í helgan stein, er gestur þáttarins að þessu sinni og við ræðum um hvernig veganestið frá ömmu hefur verið lykilatriði í auðlindanýtingu í Svartsengi.

Blámi í stafni orkuskipta fyrir vestan

Hagkerfi Vestfjarða er algörlega háð jarðefnaeldsneyti. Lífið snýst að miklu leyti um sjávarútveg, en svo eru ferðaþjónusta og skemmtiferðaskip í mikilli sókn og samfélagið reiðir sig á vöruflutninga inn og út af svæðinu. Fyrir Þorstein Másson, framkvæmdastjóra Bláma, er þetta ekkert annað en tækifæri til sóknar í notkun grænnar orku.

Blámi er samstarfsverkefni Landsvirkjunar, Orkubús Vestfjarða, Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytisins og Vestfjarðastofu. Meginmarkmið Bláma er að styðja við og efla nýsköpun og þróun orkuskiptaverkefna með því að auka hlut vistvæns eldsneytis, vetnis og rafeldsneytis í samgöngum og iðnaði. 

Þorsteinn Másson er viðmælandi þáttarins og við förum yfir víðan völl um samfélag í örum vexti, ávinning af orkuskiptum fyrir vestan og mikilvægi þess að efla mannauð og þekkingu fyrir orkuskiptin á svæðinu og á Íslandi öllu.

Hugum að hitaveitunni til framtíðar

Auður Agla Óladóttir, jarðfræðingur, er ein skýrsluhöfunda um stöðu hitaveitna á Íslandi sem unnin var af ÍSOR fyrir umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið. Hún lendir sífellt oftar í því að fólk vill spjalla við hana um hitaveitur á hliðarlínunni á fótboltamótunum í kjölfar skerðinga á heitu vatni í vetur. Mögulega hafi fólk verið vakið til umhugsunar um að jarðhitaauðlindin er ekki sjálfgefin. Auður Agla er talskona hitaveitunnar fram í fingurgóma og ræðir hér niðurstöður skýrslunnar og alls konar annað er viðkemur jarðhitaauðlindinni.

Umbylting orku- og veitukerfa framundan

Orkuskiptin framundan skapa fjölmörg tækifæri fyrir íslenskt samfélag, en um leið eru þau ákaflega krefjandi verkefni. Að afla nægrar orku sem á að koma í stað jarðefnaeldsneytis er út af fyrir sig stórt verkefni en það er ekki síður stórt fyrir flutnings- og dreifikerfi raforku í landinu. Styrkja þarf kerfin umtalsvert til að mæta því stóraukna álagi sem fylgir aukinni rafvæðingu samfélagsins og sú uppbygging er mjög dýr.

Í þættinum förum við yfir af hverju þetta er svona flókið verkefni fyrir flutnings- og dreififyrirtæki raforku og heyrum niðurstöður frumgreiningar Samorku á afl- og fjárfestingarþörf fyrir orkuskiptin.

Viðmælendur þáttarins eru Hlín Benediktsdóttir, yfirmaður undirbúnings framkvæmda hjá Landsneti, Kjartan Rolf Árnason, deildarstjóri kerfisstýringar hjá RARIK og Almar Barja, fagsviðsstjóri Samorku.

Sveitastelpan sem knýr framtíð loftslagsmála

Hér á landi er gróska fyrirtækja sem vinnur að orku- og veitutengdri nýsköpun og eitt þeirra er Alor, handhafi Nýsköpunarverðlauna Samorku árið 2022, sem vinnur að þróun nýrrar tegundar rafhlaðna.

Eftirspurn eftir rafhlöðum mun margfaldast á næstu árum, en gallinn er sá að þær sem við þekkjum í dag eru ekkert sérstaklega umhverfisvænar. Alor ætlar sér að breyta því.

Framkvæmdastýra Alor er Linda Fanney Valgeirsdóttir, menntaður lögfræðingur með nýsköpunarblóð í æðum sem nýlega lenti á lista StartUp Basecamp yfir konur sem knýja framtíð loftslagsmála í heiminum.

Í þætti dagsins ætlum við að kynnast henni aðeins betur og heyra meira um umhverfisvænu og sjálfbæru rafhlöðurnar sem fyrirtækið vinnur að.  

Lovísa Árnadóttir, þáttastjórnandi og Linda Fanney Valgeirsdóttir, framkvæmdastýra Alor.