Fréttir

Á auka aðalfundi sænska hitaveitusambandsins 7. maí sl. var tillaga um að leggja niður sambandið og stofna nýtt með rafveitusambandinu felld. Til að leysa upp sambandið þurfti 75% atkvæða, en tillagan fékk 63,4 atkvæða en 36,6% voru á móti. Fyrir nokkru fóru rafveitusambandið og samtök raforkuframleiðenda í eina sæng og stofnuðu Svensk energi. Á síðustu mánuðum hefur stjórn hitaveitusambandsins verið í viðræðum um að koma inn líka og fundað vítt og breitt um landið með sínum félögum um málið. Boðað var til auka aðalfundar um málið þar sem tillagan um að leggja niður sambandið og ganga í hin nýju samtök var lögð fram en hún var eins og áður sagði felld. MJG

Raforkulagafrumvarp kynnt á fundi RVFÍ Á aðalfundi Rafmagnsverkfræðideildar Verkfræðingafélags Íslands 2. maí sl. kynnti Kristín Haraldsdóttir lögfræðingur í iðnaðarráðuneytinu fundarmönnum frumvarp til raforkulaga. Jón Vilhjálmsson verkfræðingur sem starfað hefur við frumvarpsgerðinni til að aðstoða við svör spurninga. Í inngangi áréttaði Kristín það að frumvarpinu væri ætlað að skapa forsendur fyrir samkeppni. Það væri hins vegar annað verkefni að framkvæma einhverjar þær aðgerðir sem festa samkeppnina í sessi. Dreifiveitum gæti fækkað Í frumvarpinu kom fram að sama gjaldskrá raforkudreifingar skal gilda innan hvers dreifiveitusvæðis. Núverandi dreifiveitur halda réttindum sínum til dreifiveitusvæðis. En ráðherra ákveði dreifiveitusvæðin. Þó er ekki lokað fyrir það að ein dreifiveita stundi dreifingu á fleiri en einu svæði. Aðspurð taldi Kristín að heldur væri hallað að því í frumvarpinu að dreifiveitum fækki frekar en fjölgi. Orkustofnun mun þurfa að samþykkja gjaldskrár dreifingarfyrirtækja. Ennfremur eru í frumvarpinu sett mörk á arðsemi fyrirtækjanna. Aðspurð sagði Kristín að hagnaði dreifingarfyrirtækis umfram tvöfalda ávöxtun ríkisskuldabréfa myndi þurfa að skila viðskiptavinum við næstu gjaldskrárákvörðun. Nefnd er að störfum til að meta hver verðjöfnun raforkudreifingar hefur verið síðustu ár. Unnið er út frá því að heildarumfang verðjöfnunar verði svipað og verið hefur. Ekki er búið að ákveða hvort jöfnunin verður fjármögnuð með almennum sköttum eða orkuskatti. Fram kom að í drögum að endurskoðaðari tilskipum um innri raforkumarkað er þess getið að leysa megi “mjög litlar dreifiveitur” með minna en 100.000 viðskiptavini undan skyldu þess að aðgreina sölu og dreifingu. undir þetta heyra allar íslenskar dreifiveitur. Mikil stýring á flutningsfyrirtæki Í frumvarpinu eru settar fram miklar kröfur til flutningsfyrirtækisins sem einnig á að sjá um kerfisstjórn. M.a. má flutningsfyrirtækið ekki stunda neina aðra starfssemi en þá sem getið er um í frumvarpinu. Aðspurð taldi Kristín að fyrirtækinu verði óheimilt að flytja gögn um kerfi sitt og yrði jafnframt óheimilt að eiga raforkudreifingu. Hins vegar mega dreifingarfyrirtækin eiga flutningsmannvirki en verði skyldug til að leigja þau flutningsfyrirtækinu. Ennfremur mælir ekkert gegn því að flutningsfyrirtækið verði eignalaust, þ.e. eigi engin flutningsmannvirki heldur leigi þau af örðum. Slíkt er einvörðungu útfærsluatriði. Stofnuð verður kærunefnd til úrskurðar í ágreinismálum vegna eftirlits Löggildingarstofu og Orkustofnunar með flutnings- og dreifingarfyrirtækjunum. Raforkusala gefin frjáls í áföngum Miðað er við að 1.7.2002 geti viðskiptavinir með yfir 5 GWh orkukaup geti valið um raforkusala. 1.1.2004 eiga allir viðskiptavinir að geta valið af hverjum þeir kaupa raforku og 1.1.2005 fellur niður bæði heimild og skylda raforkudreifingaraðila að selja raforku. Orkusala skal framvegis gerð með skriflegum samningum. Þannig verður hægt að tryggja að kerfisstjórinn fái nægar upplýsingar til að meta hvaða álags megi vænta. Raforkuvinnsla opnuð fleirum Samkvæmt frumvarpinu flyst heimild til að veita virkjunarleyfi frá alþingi til ráðherra en ráðherra eru sett tæmandi talin skilyrði fyrir veitingu virkjunarleyfa. Þar skal m.a. tekið tillit til samanburðar á nýtingu sama landsvæðis til raforkuframleiðslu eða annarrar nýtingar. Annars hefur umfjöllun um virkjana og rannsóknaleyfi að mestu verið fellt út úr frumvarpinu en verður tekið með í endurskoðaðari auðlindalöggjöf. Í frumvarpinu eru ákvæði um að virkjunarleyfi verði veitt til 50 ára en með möguleika á framlengingu. Fram kom í svari Jóns Vilhjálmssonar við fyrirspurn að sá vandræðagangur sem núverandi skipulag raforkumála ollu hafi aukið vilja til skipulagsbreytinganna. Dæmi um vandræðaganginn taldi hann síðustu veitingar virkjanaleyfa fyrir nýja raforkuframleiðendur og það að minni rafveitur geti ekki keypt raforku beint af Landsvirkjun. Í niðurlagi erindisins áréttaði Kristín það að við reglugerðasmíð á grundvelli laganna myndu Samorka og aðrir hagsmunaaðilar verða kvaddir til. Aðrar spurningar og skoðanir fundarmanna Fram kom hjá einum fundarmanni að honum þætti kerfið sem kynnt var snyrtilegra en það sem er fyrir. En af hverju er skrefið ekki stigið til fulls og flutningur og dreifing sett í eitt fyrirtæki. Þannig má spara eftirlits- og stjórnunarkostnað. Aðspurð kvaðst Kristín ekki vita til þess að búið væri að ákveða hvernig meta eigi árangur af breytingunum. Fram kom óánægja með að ekki hafi verið leitað til erlendra ráðgjafa við útfærslu kerfisins. Viðbúið er að gerð verður hærri arðsemiskrafa til þess fjár sem bundið er í raforkuvirkjum en nú er og því hugsanlegt að raforkuverð hækki. Fram komu efasemdir hjá fundarmönnum um að ráðamenn yrðu viðbúnir þeirri niðurstöðu að raforkuverð hækki og arðsemi fyrirtækjanna líka. Guðmundur Valsson

Það voru starfsmenn í orkugeiranum og áhugasamir innan raða verkfræðinga og tæknifræðinga sem sóttu samlokufund VFÍ og TFÍ um breytingar á orkumarkaði með nýjum raforkulögum. Þetta var fyrsta opna kynningin á frumvarpinu sem beðið hefur verið með nokkurri óþreyju síðustu mánuði. Ásamt því að fara yfir helstu þætti sem snúa að orkumarkaðnum fór Bjarni yfir stöðu Landsvirkjunar í þessum breytingum. Bjarna sagði að taka þurfi fullt tillit til þess að stóriðjusamningar Landsvirkjunar hafa verið gerðir í núverandi skattlausa umhverfi. Ennfremur sagði Bjarni fundarmönnum að Landsvirkjun, sem hefði verið stofnað til að virkja fyrir stóriðju, væri bara dvergur innan um risa(fyrirtæki) sem keppast um að virkja fyrir orkufreka stóriðju. Landsvirkjun ætti því í öflugri erlendri samkeppni. Bjarni telur mikilvægt að mjög skýrt verði skilgreint á hvaða markaði raforkumarkaðarins verður samkeppni og hverjum ekki. Raforkumarkaðurinn utan stóriðju væri um 10 MW ár ári sem væri lítill vöxtur í markaði sem væri að nálgast 1000 MW í heild. Aðspurður taldi Bjarni sem síðast starfaði sem forstjóri Íslenska Járnblendifélagsins ólíklegt að umtalsverður hluti raforkusölu til stóriðju fari á markað. Í máli Bjarna kom einnig fram að hinn langi líftími virkjana mælti gegn því að hafa virkjunarleyfi tímabundin (50 ár) eins og miðað er við í frumvarpinu. Guðmundur Valsson

Viðurkenning fyrir framlag til umhverfismála Ísland hlaut viðurkenningu bandarísku umhverfissamtakanna Global Green USA fyrir stefnu landsins í orkumálum. Davíð Oddsson forsætisráðherra veitti verðlaununum viðtöku í New York 25. apríl s.l. Ísland er meðal fimm aðila sem hlutu viðurkenningu að þessu sinni. Í viðurkenningarskjali Íslands óska Mikhail Gorbachev og Global Green USA ríkisstjórn Íslands til hamingju með stefnu sína í orkumálum þar sem byggt er á endurnýjanlegum orkugjöfum. Ísland hafi umdir forystu Davíðs Oddssonar forsætisráðherra lagt grunn að því að auka notkun endurnýjanlegra orkugjafa í heiminum og þar með tekið stórt skref til að hindra loftslagsbreytingar. Davíð sagði í viðtali við Mbl. að sér þætti vænt um þessa viðurkenningu, sem væri viðurkenning áratuga starfs Íslenslendinga í orkumálum og um leið viðurkenning á þeirri stefnu sem mörkuð hefur verið. Íslensk orkufyrirtæki gleðjast að sjálfsögðu yfir viðurkenningu af þessu tagi. Uppbygginga hitaveitna sem nýta jarhita hefur verið einstök hér á landi og gefur okkur umtalsvert forskot á aðrar þjóðir hvað varðar nýtingu endurnýjanlegrar orku. Þá hefur virkjun fallvatna til raforkuframleiðslu til heimilis- og iðnaðarnota einnig algera sérstöðu og erum við nú með hæsta hlutfall á nýtingu endurnýjanlegra orkulinda í heiminum. Um 70% orkunotkunar okkar er framleidd með endurnýjanlegum orkugjöfum. Hlutfall þetta hækkar í 90% ef ekki er tekið tillit til orkunotkunar í samgöngum og fiskveiðum. Nokkru umræða hefur verið um að auka verulega hlut endurnýjanlegrar orku og er ekki ólíklegt að við eigum eftir að sjá verulega aukningu á næstu árum. Um leið og Íslensk orkufyrirtæki fagna viðurkenningunni, sem vissulega er viðurkenninga á starfsemi þeirra í áratugi, munu þau heilshugar taka þátt í áframhaldandi nýtingu endurnýjanlegra orkugjafa. Eiríkur Bogason

Í árslok 1998 var sett EB tilskipun um neysluvatn sem átti að samræmast reglugerðum aðildarlandanna um síðustu áramót. Einhver seinkun hefur orðið á vinnu við reglugerðina en við erum þar ekki ein á báti því hin Norðurlöndin eru enn að vinna að sínum reglugerðum og eru þar á svipuðum slóðum og við. Hin nýja neysluvatnsreglugerð, sem er í smíðum hjá Hollustuvernd ríkisins, mun brátt verða tilbúin í drögum til umsagnar. Samorka hefur tekið þátt í samráðshópi við gerð reglugerðarinnar. Ákvæði reglugerðarinnar á að uppfylla fyrir 5.desember 2003. Skv. drögum sem fyrirliggja mun reglugerðin gilda um allar vatnsveitur en Heilbrigðiseftirliti verður ekki skylt að hafa eftirlit með einkavatnsveitum sem þjóna færri en 50 íbúum eða 20 heimilum eða sumarhúsum. Ef teknin eru saman þéttbýli sem hafa 50 íbúa eða fleiri eru þau 77 talsins og vatnsveitur á þeim stöðum þjóna um 94% landsmanna. En vatnsveitur með fleiri en 50 manns eru í raun mikið fleiri þar sem margar sveitavatnsveitur og sumarhúsaveitur hafa fleiri notendur en 50 talsins. Þetta ákvæði ætti því að tryggja stórum hluta þjóðarinnar eftirliti með gæðum vatnsins. Tvenns konar sýnataka verður. Annarsvegar reglubundið eftirlit og hinsvegar heildarúttektir á ýmsum efna- og eðlisfræðilegum þáttum. Fjöldi sýna fer eftir íbúafjölda. En skv. lauslegri samantekt fyrir þessar 77 vatnsveitur eru þetta 370 sýnatökur í reglubundnu eftirliti á ári og um 60 í heildarúttektum. Möguleiki er á að fækka þáttum sem á að mæla ef sýnt er fram á að þau finnast ekki þar. Hinar Norðurlandaþjóðirnar eru í óða önn að setja nýjar neysluvatnsreglugerðir í samræmi við tilskipunina og hafa sent þær út til umsagnar. Í þeim eins og okkar er gert ráð fyrir að upplýsa notendur um gæði vatnsins. Árlega skal skila skýrslu til yfirvalda um niðurstöður af sýnatöku á neysluvatninu sem á að koma þeim á framfæri við neytendur.