Fréttir

Miðvikudaginn 21. október verður haldinn opinn fundur í Sal B, Hilton Reykjavík Nordica, undir yfirskriftinni Sjálfbær nýting jarðhitans. Að fundinum standa GEORG (Geothermal Research Group), iðnaðarráðuneytið, Jarðhitafélag Íslands, ÍSOR, Orkustofnun og Samorka. Fundurinn var áður auglýstur á Grand Hótel en vegna mikillar þátttöku var hann fluttur í stærri sal, á Nordica.

Opinn fundur, Sal B, Hilton Reykjavík Nordica
miðvikudaginn 21. október

Dagskrá

13:00 Orkuforði og endurnýjanleiki jarðhitakerfa
 Ólafur G. Flóvenz, forstjóri ÍSOR – Íslenskra orkurannsókna

13:25 Sjálfbær nýting jarðhitakerfa
 Guðni Axelsson, deildarstjóri, ÍSOR

13:50 Sjálfbær nýting á Íslandi:
 
       Lághitasvæði Reykjavíkur – sjálfbær vinnsla í 80 ár
           Gretar Ívarsson, jarðfræðingur, Orkuveitu Reykjavíkur

       Svartsengi – farsæl orkuframleiðsla í 30 ár
           Albert Albertsson, aðstoðarforstjóri, HS Orku

       Krafla – 30 ára barátta við náttúruöflin
           Bjarni Pálsson, verkefnisstjóri, Landsvirkjun Power

15:00 Umræður

15:30 Fundarlok og kaffiveitingar

Fundarstjóri: Guðni A. Jóhannesson, orkumálastjóri

Fundurinn er öllum opinn og aðgangur ókeypis, en nauðsynlegt er að skrá þátttöku í síma 588 4430 eða með tölvupósti til the@samorka.is

 

Samorka     ÍSOR     iðnaðarráðuneytið     GEORG     Jarðhitafélag Íslands     Orkustofnun

Fréttablaðsgrein Gústafs Adolfs Skúlasonar:

Við sem störfum í íslenska orkugeiranum búum í tvískiptri veröld þegar kemur að umræðum um umhverfismál. Á erlendri grundu snýst umhverfisumræðan gjarnan um loftslagsmál jarðar og mikilvægi þess að draga – hnattrænt – úr notkun jarðefnaeldsneytis á borð við olíu og kol. Ræddar eru leiðir til að auka hlut endurnýjanlegra orkugjafa á borð við vatnsafl, vindorku og jarðvarma. Íslendingar eru venjulega í mjög sérstakri stöðu á slíkum fundum, okkar staða er algjörlega einstök, við erum „græna“ fólkið á svæðinu og rúmlega það. Hér er hlutur endurnýjanlegra orkugjafa um 80% á meðan t.d. Evrópusambandið hefur sett sér markmið um að ná 20% hlutfalli árið 2020. Hér eru rafmagn og hiti græn orka. Flest Evrópulönd hafa raunar þegar virkjað miklum mun hærra hlutfall af sínu vatnsafli en við höfum gert. Dæmi eru Noregur, Sviss og Austurríki, þar sem náttúrufegurð er mikil líkt og hérlendis. Færri ríki hafa hins vegar mikinn aðgang að jarðvarma líkt og við, en hann er þó mikið nýttur t.d. í Toscana héraði á Ítalíu.

Og umræðan skilar engu
Hér á Íslandi snýst umhverfisumræðan iðulega líka um nýtingu endurnýjanlegra orkugjafa, en á þveröfugum forsendum. Sum okkar sem starfa í orkugeiranum sóttu t.d. umhverfisþing á dögunum. Þar voru flutt ýmis fróðleg erindi, ráðuneytið kynnti vandaða skýrslu og margt jákvætt um þingið að segja. En á þinginu fundu margir hjá sér þörf fyrir að gera grín að íslenskum orkufyrirtækjum og jafnvel ausa yfir þau skömmum. Hópur fólks hló og klappaði þegar orkufyrirtækin fengu það óþvegið eða hótfyndni var beint í þeirra garð. Græna fólkið á erlendum umhverfisfundum er í hlutverki viðurkenndra skotmarka á umhverfisfundum hérlendis. Og umræðan skilar engu.

Formaður loftslagsnefndar Sameinuðu þjóðanna ávarpaði stóran fund hér á dögunum. Hann hrósaði Íslendingum fyrir forystu í baráttunni fyrir minni losun gróðurhúsalofttegunda. Þeir ættu miklar endurnýjanlegar orkuauðlindir og skildu mikilvægi þess að nota þær. Mörgum leið eins og þau væru á fundi erlendis.

 

Morgunblaðsgrein Gústafs Adolfs Skúlasonar:

Jón Bjarnason, landbúnaðar- og sjávarútvegsráðherra, heldur því fram hér í Morgunblaðinu 7. október að raforkuframleiðsla fyrir stóriðju hafi verið „stórlega niðurgreidd.“ Samorka óskar eftir að ráðherrann færi rök fyrir þessari staðhæfingu sinni, eða dragi hana ella til baka.

Um 80% raforkunnar í landinu fara nú til stóriðju en um 20% á almennan markað. Að jafnaði hefur raforkuverð á almennum markaði hérlendis farið lækkandi svo árum skiptir, að teknu tilliti til vísitölu neysluverðs, og er nú með því allra lægsta sem þekkist á Vesturlöndum. Á sama tíma hefur raforkuframleiðsla til stóriðju aukist hér stórlega. Varla getur ráðherrann lesið úr þessu að almenni markaðurinn, með sín 20 prósent á svo lágu verði, sé að niðurgreiða hin 80 prósentin sem fara til stóriðju? En hver er þá að niðurgreiða þessa raforku, að mati ráðherrans?

Lægra almennt orkuverð vegna stóriðjunnar
Á dögunum kom fram í skýrslu AtvinnuLífsinsSkóla að dæmigerð raforkunotkun heimila hefði lækkað um 30% í verði frá árinu 1997, á föstu verðlagi, að stórum hluta vegna aukinnar raforkuframleiðslu fyrir stóriðju. Þá mat Hagfræðistofnun Háskóla Íslands það nýlega svo að stóriðjan hér á landi væri að borga í meðallagi hátt verð, á heimsvísu, fyrir raforkuna. Hvað á ráðherrann við þegar hann fullyrðir að hér sé verið að niðurgreiða orkuna til stóriðju?

 

Stærra raforkukerfi með meiri sölu til orkufreks iðnaðar hefur leitt til lækkunar á raforku á almenna innlenda markaðinum. Þetta er meðal helstu niðurstaðna skýrslu AtvinnuLífsinsSkóla um raforkuverð á Íslandi á árunum 1997 – 2008, þar sem skoðuð eru áhrif aukinnar raforkusölu til orkufreks iðnaðar á raforkuverð á almennum markaði. Skýrslan var kynnt á opnum fundi Samorku á Grand Hótel Reykjavík í morgun og sátu um 100 manns fundinn.

30% verðlækkun til heimila frá 1997
Samkvæmt skýrslunni borgaði meðalfjölskyldan 30% lægra verð fyrir heimilisnotkun á raforku árið 2008 en hún gerði árið 1997, eða kr. 52.400 fyrir 4400 kWh á ári í stað kr. 74.500 árið 1997, ef báðar tölurnar eru reiknaðar á verðlagi ársins 2008.

Lækkun að stórum hluta rakin til stóriðjusölu
Í skýrslunni er sett fram sú kenning að lækkunin sé að miklu leyti komin til vegna þess að með stóraukinni sölu til orkufreks iðnaðar verði til reiðu- eða umframafl sem hægt sé að nýta til að framleiða fyrir orkutoppana á almenna innlenda markaðinum. Niðurstaðan hvað það varðar er sú að árið 2008 hafi umframafl vegna orkufreka iðnaðarins verið 171 MW en á sama tíma hafi þörfin fyrir afltoppana á almenna markaðinum verið 245 MW. Samkvæmt þessu hefði fræðilega verið hægt að sinna afltoppunum fyrir almenna markaðinn tæplega 70% með umframaflinu frá orkufreka iðnaðinum. Það kemur einnig fram að ef sala á orku til orkufreks iðnaðar myndi aukast um 11.000 GWh, en það er orka sem raunhæft er að virkja á svæðum sem nú eru í undirbúningi, þá væri svo komið að umframorkan fyrir orkufreka iðnaðinn gæti tekið allan orkutoppinn fyrir almenna markaðinn.

Þetta er sérstaklega mikilvægt, segir í skýrslunni, þegar tekið er tillit til þess að með þessu er verið að samnýta dýrustu þætti framleiðslunnar; uppsett afl til að mæta innlendu afltoppunum og umframafl sem óhjákvæmilega verður til staðar þegar framleitt er fyrir orkufrekan iðnað vegna þess að ekki er hægt að reikna með að hver túrbína sé í notkun nema sem nemur 7900 stundum á ári eða nálægt 90% nýtingu.

Króna á kwst – 3,6 milljarðar
Til að meta hvað þessi sparnaður gæti þýtt er reiknað út hvaða sparnaður hlytist af því ef hægt væri að samnýta afltopp upp á 171 MW í vatnsorku en toppunum er alfarið mætt með slíkri orku. Niðurstaðan er sú að með því fengist sparnaður upp á 3,63 milljarða á ári en það er reiknaður árlegur heildarkostnaður við að reka 171 MW vatnsaflsvirkjun. Þetta gerir sparnað á heildsölustigi upp á 1,01 kr. á hverja kílóvattstund af orku sem er seld á innlenda markaðinn.

Sjá skýrslu AtvinnuLífsinsSkóla.

 

Stjórn Samorku mótmælir harðlega úrskurði umhverfisráðherra um að fella úr gildi ákvörðun Skipulagsstofnunar, um að ekki skuli fara fram sameiginlegt mat á umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar Suðvesturlínur, styrkingu raforkuflutningskerfis á Suðvesturlandi og öðrum framkvæmdum sem tengjast álveri í Helguvík. Skorar stjórn samtakanna á ráðherra að draga úrskurðinn til baka nú þegar, en ella mun hann tefja framkvæmdir um ófyrirséðan tíma auk þess að valda ómældum viðbótarkostnaði. Fram hefur komið að úrskurður ráðherra hefur að engu lögbundin tímamörk og gengur að auki gegn fyrri úrskurði umhverfisráðherra frá apríl 2008. Úrskurðurinn nú er því dæmi um afleita stjórnsýslu og algert virðingarleysi við lög í landinu. Slíkt starfsumhverfi er engum fyrirtækjum boðlegt.

Minnt er á að allar umræddar framkvæmdir fara að sjálfsögðu í umhverfismat en hugsanleg ákvörðun um sameiginlegt umhverfismat byggir á heimildarákvæði í lögum og slíka ákvörðun ber að taka að höfðu samráði við framkvæmdaraðila. Ekkert slíkt samráð hefur átt sér stað. Engin leið er að úrskurða heildstætt um hvaða framkvæmdir tengjast með þessum hætti en þær sem vísað er til eru mjög mislangt á veg komnar. Bent er á að umræddar flutningslínur munu geta flutt raforku til hvers kyns nýrrar iðnaðarstarfsemi á Suðurnesjum og frá hvaða virkjun sem er í landinu, þar með taldar nýjar virkjanir sem reistar kunna að verða í framtíðinni, þess vegna hinum megin á landinu. Vandséð er hvernig á að vera hægt að framkvæma sameiginlegt umhverfismat þar sem hugsað er fyrir öllum slíkum tengingum.

Fjórðungs hækkun orkuverðs?
Ennfremur lýsir stjórn Samorku verulegum áhyggjum af boðuðum umhverfis-, auðlinda- og orkusköttum, sem skila eiga ríkissjóði 16 milljarða tekjum á næsta ári. Skattheimtan hefur ekki verið útfærð ennþá en færi slík skattheimta beint út í verðlagið myndi það þýða 20-25% hækkun orkuverðs (á rafmagni og heitu vatni), að jafnaði, til heimila og fyrirtækja. Íslendingar hafa lengi búið að grænustu orku í veröldinni en jafnframt einhverri ódýrustu orku á Vesturlöndum. Nú stefnir í að hún verði eingöngu áfram sú grænasta. Slíkar skattahækkanir munu skerða samkeppnishæfni íslenskra orkufyrirtækja og draga úr ágæti Íslands sem fjárfestingarkosts fyrir hvers kyns framleiðslustarfsemi.

Í nýrri skýrslu AtvinnuLífsins Skóla er fjallað um raforkuverð á Íslandi 1997 – 2008 og áhrif aukinnar raforkusölu til orkufreks iðnaðar á raforkuverð á almennum markaði. Skýrslan verður kynnt og rædd á morgunverðarfundi Samorku í Háteigi á Grand Hótel Reykjavík miðvikudaginn 7. október.

Dagskrá

08:00 Morgunverður

08:30 Fundur hefst

     Jóhannes Geir Sigurgeirsson, framkvæmdastjóri ALS, kynnir skýrslu

     Jón Þorvaldur Heiðarsson, lektor við viðskipta- og raunvísindadeild Háskólans á
          Akureyri, fjallar um málefnið.

     Umræður

09:30 Fundarlok

Fundarstjóri: Steinunn Valdís Óskarsdóttir, alþingismaður

Fundurinn er öllum opinn og aðgangur ókeypis, en nauðsynlegt er að skrá þátttöku í síma 588 4430 eða með tölvupósti til the@samorka.is.

Ekkert er því til fyrirstöðu að nota endurnýjanlega orku Íslendinga til að knýja álver að mati Rajendra Pachauri, formanns loftslagsnefndar Sameinuðu þjóðanna. Í samtali við fréttastofu RÚV segir Pachauri Íslendinga leiðtoga í baráttunni fyrir minni losun gróðurhúsalofttegunda.

Dr. Rajendra Pachauri er heimskunnur vísindamaður í alþjóðlegum umræðum um loftslagsbreytingar. Hann tók meðal annars við friðarverðlaunum Nóbels árið 2007 fyrir hönd Loftslagsnefndar Sameinuðu þjóðanna. Pachauri, sem staddur var hér á landi í boði Ólafs Ragnars Grímssonar forseta Íslands, hélt erindi í Háskóla Íslands um samspil vísinda og stjórnmálamanna. Hann hitti síðan íslenska vísindamenn og áhrifamenn hér á landi.
Pachauri segir aukna vitund hafa verið á alþjóðavettvangi um þessi mál í heiminum, ekki aðeins meðal almennings heldur yfirvalda.

Pachauri segir Íslendinga í forystu á þessu sviði þar sem þeir eigi miklar endurnýjanlegar orkuauðlindir og skilji mikilvægi þess að nota þær. Þeir geti miðlað þessu til annarra landa.

Sjá fréttina á vef Ríkisútvarpsins.

„Komandi vetur verður landsmönnum mjög erfiður efnahagslega og því er brýnt að hefja nú þegar þær aðgerðir sem kveðið er á um í stöðugleikasáttmála aðila vinnumarkaðarins, ríkisvaldsins og sveitarfélaga frá því í sumar. Í aðdraganda samkomulagsins var sett fram sú sameiginlega sýn að skapa 15.000 störf  fram til ársins 2013 en sá árangur næst ekki nema hagvöxtur verði óvenju mikill, eða 4-4,5% á hverju ári. Til að hagvöxtur hefjist á ný liggja fjárfestingar í orkugeiranum og tengdum iðju- og gagnaverum beinast við.“ Þetta segir Hannes G. Sigurðsson, aðstoðarframkvæmdastjóri Samtaka atvinnulífsins, m.a. í leiðara fréttabréfs samtakanna.“ Sjá nánar á vef Samtaka atvinnulífsins. 

 

Ágæt arðsemi af orkusölu

Áherslan fremur á lág verð í ýmissi veitustarfsemi
Fullyrt að arðsemin sé mest af stóriðjusölu
og lykill að lágu raforkuverði undanfarinna ára

Arðsemi af raforkusölu hefur verið ágæt hér á landi, skv. samantekt Melland Partners að beiðni Landsvirkjunar, og ef horft er til arðsemi af rekstri Nesjavallavirkjunar Orkuveitu Reykjavíkur. Meðalarðsemi eigin fjár Landsvirkjunar var 17,2% árin 2003 til 2007, sem er mun hærra en gerist í Bandaríkjunum og Evrópu, ef marka má nýlega áfangaskýrslu Sjónarrandar ehf. fyrir fjármálaráðuneytið. Svipað má segja ef horft er á arðsemi heildarfjármagns Nesjavallavirkjunar Orkuveitu Reykjavíkur, sem er um 14%, en arðsemi bandarískra orkufyrirtækja var á þessum tíma að jafnaði um 10% og evrópskra um 13%. Þá segir HS Orka óhætt að fullyrða að arðsemi fyrirtækisins af orkusölu til stóriðju hafi verið nokkuð meiri en af annarri starfsemi fyrirtækisins og hafi jafnframt verið lykillinn að lágu raforkuverði undanfarinna ára. Almenn arðsemi íslenskra veitufyrirtækja er hins vegar ekki há, en fyrirtækin eru flest alfarið í eigu opinberra aðila og áherslan hefur gjarnan verið á lág verð og öfluga þjónustu hita-, vatns-, fráveitna, fremur en háa arðsemi fjármagns. Sama virðist raunar gilda um sölu á raforku til almennings, en hún er t.d. um fimmfalt dýrari í Kaupmannahöfn en í Reykjavík.

Fráleitar ályktanir Sjónarrandar
Á dögunum skilaði Sjónarrönd ehf. áfangaskýrslu um arðsemi af raforkusölu til stóriðju, sem unnin var fyrir fjármálaráðuneytið. Þar eru meðal annars dregnar ályktanir um lága arðsemi af orkusölu til stóriðju með því að horfa til arðsemi af rekstri veitufyrirtækja, sem er algerlega fráleit nálgun. Jafn fráleitt er að bera síðan saman almenna arðsemi íslenskra orkufyrirtækja (sem mörg eru jafnframt í ýmis konar veiturekstri) við arðsemi orkufyrirtækja sem skráð eru á hlutabréfamarkaði í Evrópu og Bandaríkjunum. Í áfangaskýrslu Sjónarrandar er notast við rangar tölur, mismunandi uppgjörsaðferðum blandað saman, ólík tímabil borin saman, rangar ályktanir dregnar, gjörólík fyrirtæki borin saman sem væru þau sambærileg og almennt séð óhemju langt seilst í leit að einhverjum neikvæðum hliðum á orkusölu til stóriðju. Samorka vonar að betur verði vandað til verka við endanlegan frágang skýrslunnar.

Sjá athugasemdir Samorku við skýrsludrög Sjónarrandar.

          Sjá athugasemdir frá Melland Partners, unnar að beiðni Landsvirkjunar

          Sjá athugasemdir Orkuveitu Reykjavíkur

          Sjá athugasemdir HS Orku

Trúnaður ríkir um orkuverð í samningum við ýmis fyrirtæki og stofnanir hér á landi, fyrirtæki í stóriðju þar með talin, en framleiðsla og sala á raforku eru samkeppnissvið. Íslenskir orkusalar hafa aðspurðir sagt orkuverð til stóriðju hérlendis vera nálægt meðallagi þess verðs sem slík fyrirtæki greiða á heimsvísu. Í nýrri skýrslu Hagfræðistofnunar Háskóla Íslands um áhrif stóriðjuframkvæmda á íslenskt efnahagslíf, sem unnin er fyrir iðnaðarráðuneytið, er m.a. komið inn á þetta mál. Í skýrslunni segir meðal annars (bls. 16): „Raforkuverð til álvera á Íslandi er bundið í langtímasamningum og er það verð ekki gert opinbert. Út frá ársreikningum Landsvirkjunar má þó ætla að það hafi hin síðustu ár verið á bilinu 25-28 US mill á kWst. Til samanburðar má nefna að samkvæmt World Bureau of Metal Statistics var meðalverð í heiminum árið 2007 27 US mill á kWst. Verð hér virðist því vera á sama bili og annars staðar að jafnaði.“

Samorka hefur engar frekari upplýsingar um raforkuverð til stóriðju og getur því ekki staðfest þessa ályktun Hagfræðistofnunar. Hins vegar er ástæða til að vekja athygli á þessari niðurstöðu stofnunarinnar þar sem því er iðulega haldið fram að orkuverð til stóriðju sé með lægsta móti hérlendis.

Ódýr orka til heimila hérlendis
Um 80% raforkunnar hér á landi fara til stóriðju. Raforkuverð til heimila og almenns atvinnurekstrar er mun lægra hérlendis en í flestum okkar nágrannalöndum, eins og Samorka hefur ítrekað vakið athygli á (sjá t.d. þessa frétt). Þannig kostar meðalheimilisnotkun á rafmagni í Reykjavík einungis um fjórðung af því sem hún kostar í Kaupmannahöfn. Ennfremur hefur almennt raforkuverð árum saman farið lækkandi hér á landi, að teknu tilliti til þróunar vísitölu verðlags, samhliða aukinni raforkusölu til stóriðju (sjá samantekt frá síðasta aðalfundi Samorku hér). Þrátt fyrir að allt þetta liggi fyrir vilja sumir halda því fram að almenningur sé að niðurgreiða raforkuna til stóriðjunnar. Vandséð er hvernig það ætti að geta staðist, í ljósi framangreindra atriða.