Meirihluta raflína í jörðu, á lágri spennu

Ef horft er samantekið til allra sex dreifiveitna raforku á Íslandi er meirihluti kerfisins á lágri spennu (33 kV og minna, alls 11.267 km) nú þegar í formi jarðstrengja, eða 54%, og nær allar nýframkvæmdir og viðhald á kerfinu er lagt í jarðstrengjum. Ef horft er til kerfisins í heild (14.483 km) eru hins vegar 57% í loftlínum, en 96% kerfisins á hærri spennu (66 til 220 kV) er í loftlínum. Þetta kom m.a. fram í erindi Péturs E. Þórðarsonar hjá RARIK á vorfundi Samorku (sjá glæru 13).

Alls spannar flutnings- og dreifikerfi raforku 14.483 km. Frá því um og uppúr 1980 hafa aðstæður breyst verulega hvað varðar gæði jarðstrengja og kostnað við lagningu þeirra, á lágri spennu. Öðru máli gegnir enn um línur og strengi á hærri spennu, en alla jafna er miklum mun kostnaðarsamara að leggja slík kerfi í jörðu auk þess sem tæknilegar áskoranir geta verið meiri og umhverfisrask raunar einnig (sbr. þegar grafa þarf nokkurra metra breiða skurði gegnum hraun). Landsnet, sem rekur flutningskerfi raforku (á hárri spennu), horfir þess vegna til Alþingis um leiðsögn varðandi viðmið um val milli loftlína og jarðstrengja. Samkvæmt raforkulögum er fyrirtækinu ætlað að byggja flutningskerfið upp með hagkvæmni að leiðarljósi.

Allar líkur virðast hins vegar á því að kostnaður muni fara lækkandi á lagningu a.m.k. 66 kV og væntanlega 132 kV jarðstrengja, í allnáinni framtíð.

Erindi Vorfundar Samorku

Alls tóku hátt í 400 manns þátt í vel heppnuðum Vorfundi Samorku sem haldinn var í Hofi á Akureyri dagana 14.-15. maí. Iðnaðarráðherra ávarpaði fundinn og flutt voru rúmlega 50 erindi um starfsumhverfi og ýmis viðfangsefni orku- og veitufyrirtækja. Samhliða fundinum kynntu jafnframt 22 fyrirtæki vörur sínar og þjónustu. Erindi fundarins má nálgast hér á vef Samorku.

HOF_menningarhús

Raforkuskerðingu aflétt í áföngum

Innrennsli til miðlunarlóna Landsvirkjunar fer nú vaxandi og telur fyrirtækið nú óhætt að hefja á ný afhendingu til þeirra viðskiptavina sem hafa þurft að sæta skertri afhendingu. Þeim er nú heimilt að auka notkun sína á rafmagni sem nemur helmingi þess sem skert var og vonast er til að síðar í maímánuði verði hægt að aflétta skerðingum að fullu. Sjá nánar á vef Landsvirkjunar.

Hitaveitur spara landsmönnum 112 milljarða á ári, í erlendum gjaldeyri

Ef borið er saman við olíukyndingu spöruðu landsmenn alls um 2.300 milljarða króna (í erlendum gjaldeyri) á árunum 1914 – 2012, núvirt, með notkun jarðhita til húshitunar. Sparnaður ársins 2012 nam 112 milljörðum króna, yfir 6% af landsframleiðslu. Þetta má lesa í ársskýrslu Orkustofnunar fyrir árið 2013 (sjá bls. 13). Hreinna andrúmsloft er síðan mikilvægur bónus í þessu sambandi.

Raforkukerfi í vanda

Fréttablaðsgrein Gústafs Adolfs Skúlasonar:

 

Raforkukerfi í vanda

Nú berast fregnir af fjölda áhugasamra fjárfesta sem margir munu þurfa á talsverðri raforku að halda, náist samningar um orkukaup. Ýmsir álitlegir virkjanakostir eru til staðar, þótt margir þeirra hafi ratað niður lista rammaáætlunar eftir að faglegri vinnu fyrri verkefnisstjórnar lauk. Dæmi eru um að öflug iðnfyrirtæki og fiskimjölsverksmiðjur óski eftir aukinni raforku hið fyrsta. Alla jafna er næg orka til í kerfinu til að mæta slíkum óskum, en þá þarf einnig að vera hægt að flytja orkuna. Hvað stærri viðskiptavini varðar þá er til lítils að reisa nýjar virkjanir ef ekki er hægt að flytja orkuna til kaupandans.

Hamlar þróun atvinnulífs
Nú er svo komið að flutningskerfi raforku annar víða ekki þeirri eftirspurn sem til staðar er og hamlar það þannig þróun atvinnulífs og byggðar. Framleiðslugeta sumra virkjana er vannýtt, heilir landshlutar búa við takmarkanir í flutningsgetu og ekki er hægt að flytja orku þaðan sem hún er næg yfir til annarra landshluta vegna veikleika í flutningskerfinu. Ekki verður flutningsfyrirtækið, Landsnet, sakað um skort á framkvæmdavilja. Skipulags- og leyfisferlin eru hins vegar afar tafsöm og margir aðilar sem geta komið í veg fyrir eða tafið framkvæmdir.
 
Þá hefur andstaða við háspennulínur farið vaxandi og víða eru gerðar kröfur um að flutningskerfið verði lagt í jörðu. Nú er reyndar svo komið að meginþorri dreifikerfis raforku, á lægri spennu, er þegar í jörðu hérlendis og nær öll endurnýjun sem fram fer á kerfinu er í formi jarðstrengja. Kostnaður við lagningu jarðstrengja á hárri spennu (220 kV) er hins vegar alla jafna margfalt hærri en við lagningu háspennulína. Raunar geta strengirnir haft mun meiri og óafturkræfari umhverfisáhrif en háspennulínur, svo sem ef grafa þarf margra metra breiða skurði gegnum hraun, en það er önnur umræða. Landsneti ber samkvæmt ákvæðum raforkulaga að byggja flutningskerfið upp á hagkvæman hátt og fyrirtækið því ekki í stöðu til þess að taka ákvarðanir um margfalt kostnaðarsamari fjárfestingar en ella, án stefnumörkunar þess efnis af hálfu stjórnvalda.
 
Staðan er því þannig að á meðan ekki er mörkuð skýr opinber stefna um jarðstrengi eða loftlínur og að óbreyttu skipulags- og leyfisferli mun flutningskerfi raforku áfram, og í vaxandi mæli, hamla þróun atvinnulífs og byggðar víða um land. Sem dæmi má nefna allan þorra Norður- og Austurlands.

Jarðarstund og íslensk orka

Laugardaginn 29. mars er svokölluð Jarðarstund (Earth Hour) skipulögð í þúsundum borga um heim allan. Um er að ræða öflugt framtak skipulagt af umhverfissamtökunum World Wildlife Fund og er tilgangur þess að minna fólk á stöðu loftslagsmála og hlýnun jarðar, m.a. með því að draga úr notkun raflýsingar. Losun gróðurhúsalofttegunda stafar öðru fremur af brennslu jarðefnaeldsneyta og víða um heim er raforka unnin með brennslu þeirra. Hér á landi eru dæmi um aðila sem hyggjast sýna þessu góða framtaki stuðning í verki. Ólíkt flestum öðrum ríkjum búum við Íslendingar hins vegar svo vel að hér er öll raforka (99,9%) framleidd með nýtingu vatnsafls eða jarðhita. Við Íslendingar getum því kveikt okkar ljós án nokkurra áhrifa á andrúmsloft jarðar, en við deilum þessu andrúmlofti með öllu mannkyninu og hljótum því að fagna þessu góða framtaki víða um heim.

Málþing VAFRÍ um vatns- og fráveitumál

Vatns- og Fráveitufélag Íslands (VAFRÍ) stendur fyrir málþingi um nýjar rannsóknir og stefnur í vatns- og fráveitumálum þriðjudaginn 8. apríl frá kl. 15-16:30 í HT-101 í Háskólatorgi. Reynir Sævarsson, fagstjóri vatns- og fráveitna hjá EFLU, mun kynna verkefni sem styrkt var af Nýsköpunarsjóði námsmanna um hreinsun frárennslis á köldum svæðum. Síðan mun Sveinn Þórólfsson, prófessor í NTNU Noregi, fjalla um orku í vatns- og fráveitum sem tengist höfuðþema dags vatnsins í ár. Nánari upplýsingar má finna á heimasíðu VAFRÍ.